Op deze pagina staan de onderwerpen van nepnieuws voor de tentoonstelling in oktober
Artiest is onbekend. Ik probeer bewijs te vinden dat deze tekening niet Bergen op Zoom uitbeeld maar volkomen fantasie is waarschijnlijk uit 1750.
R. van der Tuin Docteur·~s lettres • .De uitbeeld. van het beleg van Beren o Zoom in 1747 door Louis-Nicolas van Bl.azenbarghe 1786) . Bergen op Zoom, 1979. (Niet in de handel).
Weer verrastte Dr. van der Tuin zijn vrienden en relaties met een boekje, waarvan ditmaal de vormgeving aangepast is aan de (op scha.al verkleinde) afmetingen van èen tweetal gouaches, dat speciaal vervaardigd werd om de privé””‘Vertrekken van de Franse koning te Versailles te sieren. De ene schildering had de belegering, de anderè dé inname van Bergen op Zoom in 1747 tot onderwerp. En werer deed Dr. van der Tuin de toezending van zijn boekje aan Uw secretaris vergezeld ga.an van een vriendelijk gebaar, •n “cordial hommage de l’auteur”. (Voor beide, toezending en gebaar, danken we hem hartel~k). · Dr. van der Tuin vertelt over de Franse schilder Louis- :Nicolas van Blarenberghe, die bijna. 40 jaar na het ge
https://www.geschiedkundigekringboz.nl/wp-content/uploads/Bergen-op-Zoom-in-1747-N.J.-de-Wilde.pdf
Ik heb uit het lesmateriaal van Hans Smout de volgende muziekstukken.
!! De inname van de stad door de Fransen is een bron voor Franse (hof)componisten deze
overwinning te vieren met diverse composities, zoals meerdere Te Deum-composities:
-Antoine Blanchard (1696-1770): Te Deum laudamus, Cantique d’action de grace; dd. 1744
voor koor, orkest, solisten *4)
-Claude Mathieu Pellegrin (1682-1763): “La bataille et siège avant le Te Deum”
14 instrumentale delen vóórafgaand aan het Te Deum; dd. 1745
Te Deum [à loccasion de la prise de Bergob-souvm, 1747]
voor koor, orkest, solisten *5)
en in composities als:
-Bernard de Bury (1720-1785): Cantate “Prise de Berg-op-Zoom” 1747
voor sopraan en orkest *6) *7)
-Louis de Caix d’Hervelois (1675/80-1759): La Berg-op-Zoom
uit: V. Livre de Pièce de Viole, 1748oor sopraan en orkest *6) *7) -Louis de Caix d’Hervelois (1675/80-1759): La Berg-op-Zoom uit: V. Livre de Pièce de Viole, 1748
Deze stukken moet ik nog lezen.
*5) Bol, H. (2002), ‘Het Te Deum van Claude Mathieu Pellegrin’ in: De Waterschans 32e
jaargang nr.
1, Bergen op Zoom, 11-13
*6) Bol, H. (1992), ‘De cantate ‘Prise de Berg-op-Zoom’ van Bernard de Bury’ in: De Waterschans
22e
jaargang nr. 1, Bergen op Zoom, 3-5
*7) Verbeem, H. (2001), ‘Een Franse ode op de inname van Bergen op Zoom in 1747:
een tijdsdocument’ in: De Waterschans 31e
jaargang nr. 3, Bergen op Zoom, 126-127
Het stuk van Blanchard is in 1987 ten gehore gebracht en op cd gezet. Jammer dat later bleek dat dit stuk reeds in 1744 is geschreven, dus met een vooruitziende blik.
Blanchards Te Deum
De herontdekking van Blanchards Te Deum is het gevolg van de viering van ‘700 Jaar Heerlijkheid
van Stad en Land van Bergen op Zoom’ in 1987. Als slot van de feestelijkheden in dat jaar vond in de
juist gerestaureerde St. Gertrudiskerk een voorstelling plaats met muziek die verbonden was met de
stadsgeschiedenis. Er waren vage aanwijzingen -in een 18e
eeuws soldatenliedje- dat Lodewijk XV na
de inname van de vesting Bergen op Zoom in 1747 opdracht had gegeven tot het uitvoeren van een Te
Deum. Als dit zo was, zou het werk in het programma ‘700 Jaar Heerlijke Muziek’ niet mogen
ontbreken.
Onderzoek in de archieven van Versailles en de Bibliothèque Nationale in Parijs toonde aan dat er uit
die bewuste periode twee Te Deum-composities bewaard zijn gebleven: één van Henri Madin, dat de
opdracht ‘Au Roy’ draagt, en één van Antoine Blanchard. Dit laatste werk kreeg bij zijn eerste
uitvoering het volgende opschrift mee: ‘Te Deum Laudamus, Cantique d’action de Grace. Mis en
musique, à grand choeur, avec symphonie, pour les Conquêtes de Louïs XV de la campagne de cette
année. Chanté dans la chapelle du Roy, Quartier de juillet 1744. A. Blanchard.’ De Franse legers
hebben in 1744 inderdaad een flinke ‘campagne’ gevoerd: tussen 28 mei en half juli werden
achtereenvolgens de vestingen Menen, Ieper, Knokke en Veurne belegerd en ingenomen. De koning
liet Blanchard zijn Te Deum ‘in het kwartaal van juli’ uitvoeren. Het venijn zit ook hier in de staart: na
de slotmaten van het Te Deum staat de volgende dagtekening: ‘Parisiis 20. maii A. Blanchard 1744’.
Blijkbaar was het werk reeds in mei ‘op voorraad’ geschreven voor het eerstvolgende ‘blijk van
genade’. Dergelijke uitvoeringen waren immers aan de orde van de dag bij koninklijke geboorten,
huwelijken, veroveringen en soortgelijke festiviteiten. Duidelijk is ook dat het werk na 1744 nog vele
malen ten gehore is gebracht: de partituur is zichtbaar vaak gebruikt en er zijn later aantekeningen in
gemaakt, zelfs in verschillende handschriften. Het vermoeden dat het werk ook na de verovering van
Bergen op Zoom is uitgevoerd is hiermee niet volledig bevestigd, maar toch in zoverre aannemelijk
dat het paste in de doelstelling van het bovengenoemde concert.
Het Te Deum is geschreven voor vijfstemmig koor, zes solisten, basso continuo en een orkest
bestaande uit violen, hobo’s, blokfluiten, fagotten, trompet en pauken. Het werk is zeer kenmerkend
voor de stijl van het Franse hof, soms groots, maar even zo vaak verfijnd en elegant. Wie het Te Deum
van Antoine Blanchard legt naast die van zijn roemrijke voorgangers Marc-Antoine Charpentier en
Jean-Baptiste Lully, ontdekt veel overeenkomsten, niet alleen in interpretatie, maar ook in artistieke
kwaliteit.
De herontdekking van dit werk is in elk geval in muzikaal opzicht een gelukkig toeval gebleken.
Koert Damveld
Ok, nou de cd nog en toestemming van Smout en Damveld om dit op de expositie te mogen gebruiken.
Groet, Wout
Naar het Theater!!
Beleg van bergen op Zoom door de Franschen 1747 door N.H. Numa Hasselman Bergen op Zoom30-10-1978 8 gulden 50. Sprake van Verraadm=, geen bewijs voor 48+ 62 bladzijdes, in bilbiotheek SiDs (2 ex.0
BERGEN OP
ZOOM
IN
1747,
DOOR
M.I.deWilde.
1 DEEL.
GRONINGEN, bij W. VAN BOEKEREN.
1839. 271 bladzijdes, pdf bij Wout
De zure druiven van 1747 Bouwklub Wij.
